ถูกสอบสวนกฎหมายการแข่งขันใน Thailand ทำอย่างไรดี

ถูกสอบสวนกฎหมายการแข่งขันคืออะไร และมีความเสี่ยงอะไรสำหรับธุรกิจในไทย?

เมื่อธุรกิจถูกสอบสวนภายใต้กฎหมายการแข่งขันทางการค้าในไทย หมายความว่า สำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (สขค.) กำลังตรวจสอบว่ามีพฤติกรรมผูกขาด ฮั้วราคา หรือใช้อำนาจเหนือตลาดโดยไม่เป็นธรรมต่อคู่แข่งหรือไม่ การสอบสวนอาจนำไปสู่โทษปรับทางปกครองและทางอาญา ความเสียหายต่อชื่อเสียง และผลกระทบต่อดีลธุรกิจสำคัญ เช่น การควบรวมกิจการหรือการระดมทุน

การเข้าใจโครงสร้างหน่วยงาน สิทธิของบริษัท ขั้นตอนการตอบสนอง รวมถึงการป้องกันล่วงหน้า จะช่วยให้ธุรกิจบริหารความเสี่ยงได้ดีขึ้น ลดโอกาสที่คดีจะลุกลาม และอาจช่วยลดโทษได้หากพบการกระทำผิดจริง

คำถามติดตามที่พบบ่อย

• ถ้าธุรกิจได้รับ "หนังสือเชิญให้ชี้แจง" จาก สขค. ต้องตอบภายในกี่วัน?
• ในวันที่เจ้าหน้าที่เข้าตรวจค้นสำนักงาน บริษัทปฏิเสธไม่ให้ยึดอีเมลได้หรือไม่?
• ถ้าบริษัทร่วมมือเต็มที่กับการสอบสวน จะช่วยลดโทษได้แค่ไหน?

1. ใครเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจสอบสวนกฎหมายการแข่งขันในไทย และขอบเขตอำนาจคืออะไร?

หน่วยงานหลักที่รับผิดชอบบังคับใช้กฎหมายการแข่งขันในไทยคือ คณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (กขค.) และสำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (สขค.) ภายใต้พระราชบัญญัติการแข่งขันทางการค้า พ.ศ. 2560 และที่แก้ไขเพิ่มเติม กขค. เป็นผู้กำหนดนโยบายและวินิจฉัยคดี ขณะที่ สขค. ทำหน้าที่ฝ่ายเลขาฯ และผู้สอบสวนรวบรวมพยานหลักฐาน

อำนาจของหน่วยงานครอบคลุมการตรวจสอบพฤติกรรมทางการค้าเกือบทุกประเภทของธุรกิจที่ดำเนินกิจการในประเทศไทย ยกเว้นบางกลุ่มที่มีกฎหมายเฉพาะหรืออยู่ภายใต้การกำกับของหน่วยงานอื่น เช่น บางกิจการด้านสาธารณูปโภคหรือภาคการเงิน ซึ่งอาจมีกฎเฉพาะด้านการแข่งขันที่ต่างหาก

• คณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (กขค.)
  • มีอำนาจออกประกาศ กำหนดแนวปฏิบัติ และวินิจฉัยว่าพฤติกรรมใดฝ่าฝืนกฎหมายการแข่งขัน
  • พิจารณาคดีที่ สขค. เสนอ และมีมติให้ลงโทษทางปกครอง หรือส่งเรื่องให้พนักงานอัยการดำเนินคดีอาญา
• สำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (สขค.)
  • เป็นหน่วยปฏิบัติและสอบสวนเบื้องต้น รับเรื่องร้องเรียน ตรวจสอบข้อมูลตลาด และดำเนินการเก็บพยานหลักฐาน
  • มีอำนาจเรียกบุคคลมาให้ถ้อยคำ เรียกเอกสารหรือข้อมูล และในบางกรณีสามารถเข้าตรวจค้นสถานที่ทำการของธุรกิจได้ตามกฎหมายและคำสั่งที่เกี่ยวข้อง
• ขอบเขตธุรกิจที่อยู่ภายใต้การกำกับ
  • ธุรกิจทุกประเภทที่ประกอบกิจการในไทย ไม่ว่าจะเป็นบริษัทไทยหรือบริษัทต่างชาติที่มีกิจกรรมทางเศรษฐกิจในประเทศ
  • ประเด็นหลักที่ถูกตรวจสอบ เช่น การฮั้วราคาและแบ่งเค้กตลาด การใช้อำนาจเหนือตลาดกีดกันคู่แข่ง การกำหนดเงื่อนไขทางการค้าที่ไม่เป็นธรรมหรือเลือกปฏิบัติ และการควบรวมกิจการที่อาจลดการแข่งขัน

คำถามติดตามเกี่ยวกับหน่วยงานและอำนาจ

• กิจการของรัฐวิสาหกิจหรือหน่วยงานของรัฐอยู่ภายใต้กฎหมายการแข่งขันหรือไม่?
• ถ้าธุรกิจประกอบกิจการในหลายประเทศ อำนาจของ กขค. กับต่างประเทศทับซ้อนกันอย่างไร?
• ประกาศหรือแนวทางของ กขค. ฉบับล่าสุดเกี่ยวกับการฮั้วราคาหรืออำนาจเหนือตลาดมีสาระสำคัญอะไรบ้าง?

2. สิทธิของบริษัทและพยานเมื่อถูกสอบสวนด้านการแข่งขัน

เมื่อถูกเรียกสอบสวนหรือถูกตรวจค้น บริษัทและบุคคลที่เกี่ยวข้องไม่ได้มีแต่ "หน้าที่" เท่านั้น แต่ยังมี "สิทธิ" ที่กฎหมายรับรอง ซึ่งหากเข้าใจและใช้สิทธิอย่างถูกต้อง จะช่วยปกป้องผลประโยชน์ของธุรกิจโดยไม่ผิดกฎหมาย การละเลยสิทธิของตนเองอาจทำให้บริษัทให้ข้อมูลเกินจำเป็นหรือกระทบต่อการป้องกันคดีในภายหลัง

ในเวลาเดียวกัน บุคคลที่มาให้ถ้อยคำหรือเป็นพยานต้องหลีกเลี่ยงการให้ข้อมูลเท็จหรือปิดบังข้อเท็จจริงโดยเจตนา เพราะอาจเป็นความผิดแยกต่างหากได้ จึงควรเตรียมพยานหลักฐานและปรึกษาทนายความก่อนเข้ากระบวนการสอบสวนทุกครั้ง

• สิทธิของบริษัท
  • สิทธิขอทราบข้อกล่าวหา หรือประเด็นที่กำลังถูกสอบสวนอย่างชัดเจน
  • สิทธิให้ ทนายความ เข้าร่วมในการให้ถ้อยคำและการตอบคำถามของบริษัท
  • สิทธิขอเวลาในการเตรียมเอกสารและข้อมูล โดยเฉพาะกรณีที่ต้องค้นข้อมูลปริมาณมากหรือย้อนหลังหลายปี
  • สิทธิไม่ต้องเปิดเผยการสื่อสารระหว่างบริษัทกับทนาย (legal professional privilege) ตามหลักกฎหมายทั่วไป แม้รายละเอียดการใช้จริงอาจต้องให้ทนายประเมินทีละกรณี
  • สิทธิยื่นคำชี้แจงเป็นหนังสือเพิ่มเติม หากเห็นว่าถ้อยคำที่ให้ในวันสอบสวนยังไม่ครบถ้วน
• หน้าที่ที่ควรรู้
  • หน้าที่ให้ความร่วมมือกับเจ้าหน้าที่ในกรอบกฎหมาย ไม่ขัดขวางหรือทำลายหลักฐาน
  • ห้ามให้ถ้อยคำเท็จหรือปกปิดเอกสารโดยเจตนา เพราะอาจเป็นความผิดอีกฐานหนึ่ง
• สิทธิของพยานและพนักงาน
  • สิทธิทราบฐานะของตนเอง ว่าเข้าให้ถ้อยคำในฐานะ "พยาน" หรือ "ผู้ถูกร้อง"
  • สิทธิขอให้ทนายความของบริษัทเข้าร่วมขณะให้ถ้อยคำ (โดยเฉพาะผู้บริหารระดับสูง)
  • สิทธิขออ่านและตรวจสอบบันทึกถ้อยคำก่อนลงลายมือชื่อ เพื่อหลีกเลี่ยงการตีความผิดพลาดในภายหลัง

คำถามติดตามเกี่ยวกับสิทธิในการสอบสวน

• ถ้าบริษัทรู้สึกว่าถูกใช้อำนาจเกินขอบเขต เช่น ขอเอกสารเกินจำเป็น สามารถคัดค้านได้อย่างไร?
• พนักงานระดับปฏิบัติการควรมีทนายความตัวเองหรือใช้ทนายของบริษัทเพียงพอแล้วหรือไม่?
• การบันทึกเสียงหรือวิดีโอระหว่างการสอบสวนในสำนักงานทำได้ในกรณีใดบ้าง?

3. เอกสารและข้อมูลที่ควรเตรียมเมื่อถูกเรียกสอบสวน

เมื่อได้รับหนังสือเชิญให้ชี้แจง หนังสือเรียกเอกสาร หรือการแจ้งสอบสวนอย่างเป็นทางการ สิ่งแรกที่ธุรกิจควรทำคือ ตั้ง "ทีมตอบสนองต่อการสอบสวน" และกำหนดผู้ประสานงานหลักเพียง 1-2 คนเพื่อลดความสับสน จากนั้นจึงวางแผนรวบรวมเอกสารและข้อมูลที่เกี่ยวข้องอย่างรวดเร็วแต่เป็นระบบ

เอกสารที่เตรียมดี ไม่เพียงช่วยให้ตอบคำถามเจ้าหน้าที่ได้ครบถ้วน แต่ยังกลายเป็นหลักฐานสำคัญว่าบริษัทมีความตั้งใจปฏิบัติตามกฎหมาย ซึ่งมีผลทั้งต่อการประเมินความผิดและการพิจารณาลดโทษในภายหลังได้

3.1 Checklist เอกสารที่มักถูกขอและควรเตรียม

• เอกสารโครงสร้างธุรกิจและองค์กร
  • หนังสือรับรองนิติบุคคล รายชื่อกรรมการ โครงสร้างผู้ถือหุ้น
  • โครงสร้างกลุ่มบริษัท บริษัทในเครือ และกิจการร่วมค้า (joint venture) ที่เกี่ยวข้อง
• ข้อมูลด้านตลาดและธุรกิจ
  • รายงานยอดขาย รายได้ ส่วนแบ่งตลาด (ถ้ามี) แยกตามผลิตภัณฑ์/บริการ และภูมิภาค
  • นโยบายราคา ส่วนลด โบนัส ตัวแทนจำหน่าย และโครงการส่งเสริมการขาย
• สัญญาและข้อตกลงสำคัญ
  • สัญญากับคู่ค้า ตัวแทน ผู้จัดจำหน่าย และคู่แข่ง (หากมี joint marketing หรือ alliance ต่างๆ)
  • บันทึกข้อตกลง (MOU), minutes การประชุมที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดราคา การแบ่งเขต หรือการจัดการตลาด
• การสื่อสารภายในที่เกี่ยวข้อง
  • อีเมลและข้อความที่กล่าวถึงราคา การประสานงานกับคู่แข่ง การจัดการตลาด หรือการกีดกันคู่แข่ง
  • เอกสารการประชุมฝ่ายการตลาด ฝ่ายขาย และฝ่ายกลยุทธ์ในช่วงเวลาที่ถูกตรวจสอบ
• หลักฐานการปฏิบัติตามกฎหมาย (Compliance)
  • นโยบายการแข่งขันทางการค้า คู่มือจริยธรรมธุรกิจ (code of conduct)
  • หลักฐานการอบรมพนักงานเรื่องกฎหมายการแข่งขัน แบบทดสอบ หรือบันทึกการอบรม

3.2 แนวทางปฏิบัติเมื่อได้รับหนังสือสอบสวนหรือเจ้าหน้าที่เข้าตรวจ

1. แจ้งฝ่ายกฎหมายภายในและผู้บริหารที่เกี่ยวข้องทันที อย่าปล่อยให้พนักงานระดับปฏิบัติการตัดสินใจเอง
2. ตรวจสอบ "ขอบเขตคำสั่ง" ว่ามีสิทธิขอเอกสารหรือเข้าตรวจเรื่องใด ช่วงเวลาใด และกับหน่วยงานใดในบริษัท
3. ออก "คำสั่งหยุดทำลายเอกสาร" (document hold) ภายใน เพื่อป้องกันการลบอีเมลหรือทำลายหลักฐานโดยไม่ตั้งใจ
4. จัดห้องหรือพื้นที่สำหรับเจ้าหน้าที่ เพื่อควบคุมสิ่งที่ถูกตรวจสอบ ไม่ให้เดินค้นเองทั่วสำนักงานโดยไม่มีผู้แทนบริษัทกำกับ
5. บันทึกว่าขอเอกสารใดไปบ้าง ถ่ายสำเนาเอกสารทุกชุดที่ส่งให้เจ้าหน้าที่เก็บไว้เป็นหลักฐานของบริษัท

คำถามติดตามเกี่ยวกับเอกสารและข้อมูล

• ถ้าอีเมลหรือแชทบางส่วนมีข้อมูลที่อ่อนไหวหรือความลับเชิงกลยุทธ์ สามารถปิดทับบางส่วน (redact) ก่อนส่งได้หรือไม่?
• ในกรณีที่ข้อมูลอยู่บน server ต่างประเทศ เจ้าหน้าที่ไทยมีอำนาจเรียกหรือไม่ และอย่างไร?
• บริษัทควรใช้ e-discovery หรือตัวกรองอีเมลรูปแบบใดเพื่อประหยัดเวลาแต่ไม่เสี่ยงพลาดเอกสารสำคัญ?

4. กลยุทธ์ตอบโต้เชิงกฎหมายและการสื่อสารสาธารณะเมื่อถูกสอบสวน

การถูกสอบสวนด้านการแข่งขันไม่ใช่แค่ปัญหากฎหมาย แต่ยังเป็นวิกฤตด้านชื่อเสียงและความเชื่อมั่นของคู่ค้า นักลงทุน และพนักงาน การตอบสนองที่ดีจึงต้องเป็น "ทีมสหวิชาชีพ" ประกอบด้วยฝ่ายกฎหมาย ทนายความภายนอก ผู้บริหารธุรกิจ ฝ่ายสื่อสารองค์กร (PR) และในบางกรณีรวมถึงที่ปรึกษาด้านสื่อ

เป้าหมายสำคัญคือ ปกป้องสิทธิทางกฎหมายของบริษัท รักษาความต่อเนื่องของธุรกิจ ลดผลกระทบต่อราคาหุ้นหรือดีลสำคัญ และสร้างหลักฐานว่าบริษัทมีเจตนาปฏิบัติตามกฎหมายอย่างจริงจัง ไม่ใช่จงใจฝ่าฝืน

4.1 กลยุทธ์เชิงกฎหมาย (Legal Strategy)

• ประเมินความเสี่ยงอย่างรวดเร็ว
  • ตั้งทีมตรวจสอบข้อเท็จจริงภายใน (internal investigation) เพื่อทราบว่าพฤติกรรมที่ถูกกล่าวหามีมูลมากน้อยแค่ไหน
  • จัดลำดับความเสี่ยง: ใครเกี่ยวข้อง พฤติกรรมเกิดเมื่อใด เอกสารที่เสี่ยงที่สุดคืออะไร
• กำหนดจุดยืนของบริษัท
  • ถ้าพฤติกรรมมี "ความเสี่ยงสูง" และมีหลักฐานชัดเจน อาจพิจารณาแนวทาง "ยอมรับบางส่วน" และเน้นขอลดโทษตามกรอบที่กฎหมายและแนวปฏิบัติเปิดช่องไว้
  • ถ้าพฤติกรรมมีเหตุผลทางธุรกิจ (pro-competitive justification) ต้องเตรียมหลักฐานและผู้เชี่ยวชาญด้านเศรษฐศาสตร์ตลาดเพื่ออธิบาย
• ประสานกับหน่วยงานอย่างมืออาชีพ
  • ตอบสนองต่อหนังสือและคำขอของ สขค. ภายในกำหนดเวลา หรือขอขยายเวลาอย่างมีเหตุผล
  • หลีกเลี่ยงการโต้แย้งเชิงอารมณ์ แต่ใช้ข้อเท็จจริงและกฎหมายเป็นหลัก
• จัดการความเสี่ยงส่วนบุคคลของผู้บริหาร
  • ให้คำปรึกษาเฉพาะบุคคลแก่กรรมการและผู้บริหารที่อาจถูกกล่าวหาในนามส่วนตัว
  • พิจารณาความคุ้มครองจากกรมธรรม์ D&O (Directors and Officers liability) ถ้ามี

4.2 กลยุทธ์ด้านภาพลักษณ์และสื่อสารสาธารณะ (PR Strategy)

• กำหนดคนพูดเพียงไม่กี่คน
  • แต่งตั้งโฆษกหรือผู้แทนสื่อสารเพียง 1-2 คน เพื่อป้องกันข้อความสับสนหรือขัดแย้งกันเอง
• หลักการสื่อสารเบื้องต้น
  • ยืนยันว่าบริษัทให้ความร่วมมือกับหน่วยงานอย่างเต็มที่
  • หลีกเลี่ยงการกล่าวโทษหน่วยงานหรือคู่แข่งในที่สาธารณะ เพราะอาจส่งผลลบทั้งด้านกฎหมายและภาพลักษณ์
  • ไม่เปิดเผยรายละเอียดข้อเท็จจริงที่ยังอยู่ในกระบวนการสอบสวน แต่ให้ความมั่นใจกับลูกค้าและคู่ค้าว่าธุรกิจดำเนินต่อได้ตามปกติ
• สื่อสารภายในองค์กร
  • แจ้งพนักงานอย่างเป็นทางการว่ากำลังมีการสอบสวน และระบุช่องทางติดต่อหากถูกขอข้อมูลหรือสัมภาษณ์
  • ย้ำหลักการว่า พนักงานต้องพูดกับหน่วยงานตามข้อเท็จจริง และแนะนำให้ติดต่อฝ่ายกฎหมายหรือ HR หากไม่มั่นใจ

คำถามติดตามเกี่ยวกับกลยุทธ์ตอบโต้

• ในกรณีที่ข่าวการสอบสวนหลุดสู่สื่อ บริษัทควรออกแถลงการณ์เมื่อใดและในรูปแบบใด?
• การทำ internal investigation ควรให้ทนายต่างประเทศหรือบริษัทที่ปรึกษาอิสระเข้ามาช่วยหรือไม่?
• ถ้าบริษัทมีการจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ ต้องเปิดเผยข้อมูลการถูกสอบสวนต่อผู้ถือหุ้นเมื่อใด?

5. แนวทางป้องกันล่วงหน้าเพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายการแข่งขัน

การป้องกันล่วงหน้ามักมีต้นทุนต่ำกว่าการแก้ไขเมื่อเกิดคดีแล้วมาก โปรแกรมปฏิบัติตามกฎหมายการแข่งขัน (competition compliance) ที่ดีช่วยลดโอกาสเกิดความผิดโดยไม่ตั้งใจ เพิ่มโอกาสค้นพบปัญหาได้เร็ว และอาจถูกพิจารณาเป็นเหตุบรรเทาโทษหากเกิดการละเมิดขึ้นจริง

ธุรกิจในไทย ไม่ว่าจะเป็นบริษัทขนาดใหญ่หรือ SME ที่อยู่ในตลาดแข่งขันสูง ควรออกแบบนโยบายและกระบวนการภายในเพื่อป้องกันไม่ให้พนักงานตัดสินใจผิดพลาดภายใต้แรงกดดันของยอดขายหรือเป้าหมายกำไร

5.1 องค์ประกอบสำคัญของโปรแกรมการแข่งขันอย่างเป็นธรรม

• นโยบายการแข่งขันทางการค้าที่ชัดเจน
  • จัดทำคู่มือหรือ code of conduct ที่ระบุชัดเจนว่าพฤติกรรมใด "ห้ามทำ" เช่น ฮั้วราคา แบ่งเขตตลาด แลกเปลี่ยนข้อมูลราคาอย่างละเอียดกับคู่แข่ง
  • กำหนดขั้นตอนอนุมัติเมื่อจะทำสัญญาหรือโครงการที่อาจมีผลกระทบด้านการแข่งขัน
• การอบรมและให้ความรู้พนักงาน
  • จัดอบรมพนักงานฝ่ายขาย การตลาด และผู้บริหารอย่างสม่ำเสมอ ด้วยตัวอย่างสถานการณ์จริง
  • ใช้ e-learning หรือแบบทดสอบสั้นๆ เพื่อตรวจว่าพนักงานเข้าใจความเสี่ยงพื้นฐานครบถ้วน
• แนวทางการติดต่อกับคู่แข่ง
  • กำหนดกติกาชัดเจนเมื่อต้องเข้าร่วมสมาคมการค้า ประชุมกลุ่มอุตสาหกรรม หรือโครงการร่วมกับคู่แข่ง
  • ห้ามพูดคุยหรือแลกเปลี่ยนข้อมูลเกี่ยวกับราคา ส่วนลด แผนการขึ้น-ลงราคา หรือการแบ่งลูกค้า
• การตรวจสัญญาและโครงการสำคัญล่วงหน้า
  • ให้ฝ่ายกฎหมายหรือที่ปรึกษาภายนอกตรวจทานสัญญา distribution, franchise, exclusive dealing หรือการควบรวมกิจการก่อนลงนาม
  • เก็บบันทึกเหตุผลทางธุรกิจ (business justification) ไว้ทุกครั้งเมื่อกำหนดเงื่อนไขที่อาจกระทบคู่แข่ง เช่น ส่วนลดแบบพิเศษหรือตัวเลือก exclusive
• ช่องทางแจ้งเบาะแสภายใน (whistleblowing)
  • เปิดช่องทางให้พนักงานแจ้งเบาะแสพฤติกรรมเสี่ยงได้อย่างปลอดภัยและเป็นความลับ
  • กำหนดขั้นตอนตรวจสอบอย่างเป็นธรรม ไม่ใช้การแจ้งเบาะแสเป็นเครื่องมือกลั่นแกล้งทางการเมืองภายใน

5.2 ตัวอย่าง Checklist ภายในเพื่อประเมินความพร้อม

คำถามติดตามเกี่ยวกับการป้องกันล่วงหน้า

• บริษัทขนาดกลางหรือขนาดเล็กจะเริ่มทำโปรแกรม compliance แบบประหยัดได้อย่างไร?
• จำเป็นหรือไม่ที่ต้องมีเจ้าหน้าที่ compliance เต็มเวลา หรือฝ่ายกฎหมายภายในพอแล้ว?
• ควรทบทวนและอัปเดตนโยบายการแข่งขันบ่อยแค่ไหนเพื่อให้สอดคล้องกับประกาศใหม่ของ กขค.?

ความเข้าใจผิดที่พบบ่อยเกี่ยวกับการถูกสอบสวนกฎหมายการแข่งขันในไทย

• "ถ้าไม่ได้เซ็นสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษรก็ไม่ผิด"

  ข้อตกลงฮั้วราคาหรือแบ่งตลาดไม่จำเป็นต้องอยู่ในสัญญาเป็นลายลักษณ์อักษร การตกลงกันด้วยวาจา หรือผ่านอีเมล/แชท ก็อาจถูกตีความเป็นการสมคบกันได้หากมีหลักฐานเพียงพอ

• "เป็นบริษัทเล็ก ไม่น่าถูกตรวจสอบ"

  การสอบสวนไม่ได้จำกัดเฉพาะบริษัทใหญ่เท่านั้น โดยเฉพาะกรณีฮั้วราคาประมูลของหน่วยงานรัฐ หรือการตกลงกันในตลาด niche ที่มีผู้เล่นน้อย การเป็นบริษัทเล็กไม่ได้เป็นเกราะคุ้มกันจากกฎหมายการแข่งขัน

• "แค่ร่วมประชุมสมาคมการค้ากับคู่แข่งจึงไม่เสี่ยง"

  การประชุมสมาคมการค้าสามารถทำได้ตามปกติ แต่หากมีการเปิดเผยข้อมูลละเอียดเกี่ยวกับราคา แผนขึ้น-ลงราคา หรือแบ่งกลุ่มลูกค้ากัน ก็อาจกลายเป็นหลักฐานการสมคบกันได้ ควรมีกติกาชัดเจนในการเข้าร่วมประชุมดังกล่าว

FAQ: คำถามที่พบบ่อยเมื่อถูกสอบสวนด้านการแข่งขันในไทย

ถ้าบริษัทได้รับหนังสือจาก สขค. ควรทำอะไรเป็นอย่างแรก?

ควรแจ้งฝ่ายกฎหมายและผู้บริหารที่เกี่ยวข้องทันที ตรวจสอบเนื้อหาและกำหนดส่งเอกสาร แล้วจัดตั้งทีมตอบสนองต่อการสอบสวน พร้อมทั้งติดต่อทนายที่มีประสบการณ์ด้านกฎหมายการแข่งขันเพื่อประเมินความเสี่ยงเบื้องต้น ก่อนให้ข้อมูลใดๆ เพิ่มเติม

การให้ความร่วมมือกับการสอบสวนช่วยลดโทษได้จริงหรือไม่?

โดยหลักแล้ว หน่วยงานมักพิจารณาความร่วมมือของบริษัทเป็นปัจจัยบรรเทาโทษ เช่น การให้ข้อมูลครบถ้วน ไม่ปิดบังหลักฐาน และการแก้ไขระบบภายในทันทีที่ทราบปัญหา อย่างไรก็ดี รายละเอียดและระดับการลดโทษขึ้นอยู่กับข้อเท็จจริงแต่ละคดีและดุลพินิจของหน่วยงาน

บริษัทจำเป็นต้องให้พนักงานทุกคนเข้ารับการสอบสวนหรือไม่?

โดยปกติ หน่วยงานจะระบุบุคคลหรือฝ่ายที่ต้องการสอบถามข้อมูลเป็นพิเศษ บริษัทสามารถคัดเลือกผู้แทนที่เหมาะสม เช่น ผู้จัดการฝ่ายการตลาด ผู้ดูแลบัญชีคู่ค้า หรือผู้บริหารที่เกี่ยวข้อง และควรให้พนักงานเหล่านี้เตรียมตัวร่วมกับฝ่ายกฎหมายก่อนเข้าให้ถ้อยคำทุกครั้ง

ถ้าบริษัทเชื่อว่าตนไม่ได้ทำผิดกฎหมาย ควรต่อสู้เต็มที่หรือเจรจาประนีประนอม?

ทางเลือกขึ้นอยู่กับหลักฐาน ข้อเท็จจริง และผลกระทบต่อธุรกิจระยะยาว หากมีหลักฐานสนับสนุนชัดเจนว่าพฤติกรรมมีเหตุผลทางธุรกิจและไม่ได้จำกัดการแข่งขัน การต่อสู้คดีอาจเหมาะสมกว่า แต่หากมีความเสี่ยงสูง การหารือแนวทางประนีประนอมหรือลดโทษกับหน่วยงานก็เป็นสิ่งที่ควรพิจารณาร่วมกับทนายความ

มีกฎหมายหรือข้อมูลทางการที่สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จากที่ใด?

ธุรกิจสามารถอ่านตัวบทพระราชบัญญัติการแข่งขันทางการค้าและประกาศที่เกี่ยวข้องได้จากเว็บไซต์ของสำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า เช่น ส่วน "กฎหมายและประกาศ" และสามารถติดตามข่าวการบังคับใช้กฎหมายได้จากประกาศและข่าวประชาสัมพันธ์ในเว็บไซต์เดียวกัน (สำนักงานคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า)

เมื่อไหร่ควรจ้างทนายความในการถูกสอบสวนกฎหมายการแข่งขัน?

ทันทีที่บริษัทได้รับสัญญาณใดๆ ว่ามีการตรวจสอบด้านการแข่งขัน ไม่ว่าจะเป็นหนังสือสอบถามข้อมูล หนังสือร้องเรียนที่ถูกส่งสำเนามายังบริษัท หรือการที่เจ้าหน้าที่เข้าตรวจค้นสำนักงาน บริษัทควรพิจารณาติดต่อทนายความที่มีประสบการณ์ด้านกฎหมายการแข่งขันทันที การเข้ามาเร็วของทนายช่วยลดความเสี่ยงจากการให้ข้อมูลผิดพลาด หรือการทำลายหลักฐานโดยไม่ตั้งใจ และช่วยออกแบบกลยุทธ์ทั้งด้านกฎหมายและ PR ตั้งแต่ต้น

สำหรับคดีที่มีความเสี่ยงสูง เช่น เกี่ยวข้องกับการฮั้วราคาประมูล การควบรวมกิจการขนาดใหญ่ หรือมีผลกระทบต่อกิจการในหลายประเทศ การมีทีมทนายทั้งในประเทศและต่างประเทศเข้ามาช่วยประเมินผลกระทบข้ามเขตอำนาจศาลมักเป็นสิ่งจำเป็น

ขั้นตอนต่อไปสำหรับธุรกิจที่กำลังเผชิญการสอบสวน

หากธุรกิจของคุณเริ่มถูกสอบถามหรือถูกสอบสวนด้านการแข่งขันในไทย ขั้นตอนต่อไปที่ควรทำคือ:

1. รวบรวมข้อเท็จจริงภายใน ว่าเกิดพฤติกรรมอะไรขึ้น ใครเกี่ยวข้อง และมีเอกสารใดเกี่ยวข้องบ้าง
2. ปรึกษาทนายความ เพื่อประเมินความเสี่ยง วางกลยุทธ์การตอบสนอง และตรวจสอบสิทธิของบริษัทในกระบวนการสอบสวน
3. สร้างทีมตอบสนองต่อการสอบสวน ที่รวมฝ่ายกฎหมาย ผู้บริหาร และ PR เพื่อจัดการทั้งด้านกฎหมายและภาพลักษณ์
4. วางแผนปรับปรุงภายใน เช่น การเสริมโปรแกรม compliance การอบรมพนักงาน และการทบทวนสัญญาหรือโครงสร้างทางการค้าที่เสี่ยง

การจัดการการสอบสวนอย่างเป็นระบบ ตั้งแต่วันแรกที่ได้รับแจ้ง สามารถสร้างความแตกต่างอย่างมากระหว่าง "คดีวิกฤตที่ทำให้ธุรกิจสะดุด" กับ "กระบวนการตรวจสอบที่ผ่านไปโดยสร้างมาตรฐานใหม่ที่แข็งแรงกว่าเดิมให้กับองค์กรของคุณ" หากคุณไม่แน่ใจว่าควรเริ่มตรงไหน การพูดคุยกับทนายที่มีประสบการณ์ด้านกฎหมายการแข่งขันในไทยคือจุดเริ่มต้นที่ปลอดภัยและคุ้มค่าที่สุด